In een recente beslissing van de Nederlandse Arbeidsrechtbank te Brussel van 4 februari 2021 werd beslist dat een ongeval dat een werknemer overkwam op weg naar het werk, maar die een omweg maakte om een kebab af te halen, diende te worden beschouwd als een arbeidswegongeval in de zin van de wet van 10 april 1971.
Is dit een vernieuwende beslissing over dit onderwerp, of integendeel een beslissing die aansluit bij de vaste rechtspraak over ongevallen op weg naar en van het werk? Wij schetsen u hierna een theoretisch en praktisch overzicht van de rechtspraak over arbeidswegongevallen, waarbij het personeelslid van zijn normale route is afgeweken.
Toepasselijke beginselen
Sedert vele jaren leert het Hof van Cassatie ons dat het traject naar of van het werk normaal blijft indien de door de werknemer gemaakte omweg onbeduidend is, of indien deze, zonder onbeduidend te zijn, toch weinig belangrijk is en te verantwoorden is door een wettige reden, of indien de omweg wel belangrijk, maar aan overmacht is te wijten (Cass. 24 september 1990).
Het belang van de omweg wordt niet uitsluitend beoordeeld op basis van de mathematische verhouding tussen de afgelegde route en de kortste route (zijnde het verschil in kilometers tussen de route met omweg en de kortste route), maar ook op basis van alle feitelijke omstandigheden die van invloed kunnen zijn op de omvang van het risico (Cass. 17 februari 1986).
Indien de omweg of de onderbreking op weg naar of van het werk onbeduidend is, gerechtvaardigd wordt door een legitieme reden of door een geval van overmacht, blijft de reis normaal; het ongeval dat zich tijdens deze reis voordoet, dient in dat geval te worden beschouwd als een arbeidswegongeval. De werknemer heeft dus recht op vergoeding door de wetsverzekeraar van de werkgever gedurende de perioden van arbeidsongeschiktheid na het ongeval.
Beslissing van de Nederlandstalige Arbeidsrechtbank te Brussel van 4 februari 2021
Zeer recent heeft de Nederlandstalige Arbeidsrechtbank van Brussel een ongeval gekwalificeerd als arbeidswegongeval waarbij een werknemer op de terugweg van zijn werk een omweg had gemaakt om een kebab af te halen in een snackbar.
De wetsverzekeraar van zijn werkgever weigerde het als een arbeidswegongeval te beschouwen, met volgende reden : “uw omweg bedraagt meer dan 1/3 van het normale traject weg-werk. Dit kan enkel gerechtvaardigd worden door overmacht. Een maaltijd gaan halen kan niet aanzien worden als overmacht, bijgevolg moeten wij het ongeval weigeren als weg-werk ongeval“.
Met haar vonnis heeft de Arbeidsrechtbank in de eerste plaats volgende trajecten en afstanden in aanmerking genomen om het belang van de omweg, uitgedrukt in kilometers, te beoordelen : de normale afstand van het werk naar de woonplaats, het traject op de dag van het ongeval (indien het ongeval niet zou hebben plaatsgevonden), het traject van het werk naar de snackbar, de afstand van de snackbar tot de plaats van het ongeval, de afstand van de plaats van het ongeval tot de woonplaats. De omweg werd door de rechtbank op maximaal 2,75 km beoordeeld ten aanzien van het normaal traject van de arbeidsplaats naar de woonplaats, dat op maximaal 3,2 km werd beoordeeld.
Daarnaast hield de Arbeidsrechtbank ook rekening met de tijd die de werknemer nodig had om de omweg naar de snackbar te maken, die nauwelijks enkele minuten bedroeg.
Op basis van deze elementen heeft de Arbeidsrechtbank uiteindelijk beslist dat de omweg onbeduidend was, zowel wat de afstand als wat de tijd betreft, en dat de reden, namelijk het kopen van een maaltijd, legitiem was. Om deze redenen werd het ongeval beschouwd als een arbeidswegongeval.
Deze beslissing ligt in de lijn van de vaste rechtspraak terzake. Zo oordeelde het Arbeidshof te Brussel (22 januari 2007) dat het een legitieme reden is om op de terugweg van het werk een omweg te maken om frieten voor het gezin te kopen. Tevens oordeelde het Arbeidshof te Brussel (22 mei 2017) dat het feit dat een werknemer, die de normale reis naar zijn werkplek heeft aangevat, afslaat in de richting van het kantoor van zijn behandelende arts, om hem te raadplegen met het oog op een plotse kwaal (allergie), een legitieme reden vormt.
Enkele beslissingen wijken niettemin af van voormelde meerderheidsrechtspraak. Zo oordeelde het Arbeidshof te Luik (14 februari 2014) in het bijzonder dat een werknemer die een omweg van 700 meter maakt om in een winkel een frisdrank te kopen, bewust voor een omweg koos en dit om een reden van persoonlijk gemak. Volgens het Hof ontnamen deze omweg en de onderbreking aan de genomen weg het karakter van normale weg.
Tot slot brengen we nog even in herinnering dat een ongeval dat zich voordoet tijdens een omweg ten opzichte van het normale arbeidstraject dus als arbeidswegongeval kan worden gekwalificeerd, mits het voldoet aan de voorwaarden gesteld door het Hof van Cassatie met haar arrest van 27 februari 1986. Deze kwalificatie zal echter van geval tot geval en naar gelang van de omstandigheden van het ongeval worden beoordeeld…