Een van de koninklijke besluiten (KB) die op 9 april jl. werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad geeft vorm aan de maatregelen die door de regering nodig werden geacht in het burgerlijk procesrecht. Het gaat meer bepaald om KB nr. 2 van 9 april 2020 met betrekking tot de verlenging van de verjaringstermijnen en de andere termijnen om in rechte te treden, alsmede de verlenging van de termijnen van de rechtspleging en de schriftelijke behandeling voor de hoven en rechtbanken. De 3 krachtlijnen van dit KB, die dus betrekking hebben op 1) de verlenging van termijnen in reeds aanhangige zaken, 2) de voorziene pleidooien tijdens de “lockdown”-periode en 3) de verjaring worden hierna kort gesynthetiseerd.
De eerste maatregel van het KB betreft dus de termijnen van rechtspleging en de termijn om een rechtsmiddel in te stellen. Concreet gaat het met name om de termijnen om conclusies neer te leggen of om hoger beroep aan te tekenen. Indien deze termijnen verstrijken in de periode van 9 april t.e.m. 3 mei 2020 (deze einddatum is verlengbaar door de Koning), worden zij van rechtswege verlengd tot één maand na de afloop van de crisisperiode. Thans is het einde van de crisisperiode vastgelegd in het KB op 3 mei 2020, zodat de kwestieuze termijnen minstens verlengd zijn tot 3 juni 2020.
Deze bijzondere regeling is echter niet van toepassing in het strafprocesrecht (met uitzondering van de zaken die uitsluitend de afhandeling van de burgerlijke belangen betreffen), tuchtprocedures of voor wacht- en ordetermijnen.
Wanneer conclusietermijnen op basis van deze regeling zijn verlengd heeft dit uiteraard ook repercussies op de conclusietermijnen die volgen op deze verlengde conclusietermijn. De daaropvolgende termijnen worden meer bepaald van rechtswege opgeschoven, zodat ze even lang blijven als voorheen, maar pas later beginnen lopen. De regelgever illustreerde dit met het volgende voorbeeld: “Stel dat A moet concluderen tegen 10 april 2020, B één maand na het verstrijken van de termijn van A en C één maand na het verstrijken van de termijn van B. En stellen we dat de termijn van A krachtens het besluit verlengd wordt tot 3 juni 2020. In dat geval loopt de termijn van B tot 3 juli, die van C tot 3 augustus. Zonder crisis zouden die vervaldata 10 april, 10 mei en 10 juni zijn, respectievelijk voor A, B en C.”
Wanneer er sprake is van spoedeisendheid en de vertraging van de procedure gevaar oplevert, kan de verlenging van de termijnen, op gemotiveerd verzoek van een van de partijen, worden uitgesloten door de rechter.
Indien de laatste conclusietermijn minder dan een maand vóór de zitting verstrijkt, zal de zitting van rechtswege worden verdaagd (art. 1, § 2 derde lid KB).
De tweede maatregel van het KB strekt ertoe het fysieke contact op de rechtbanken te vermijden en houdt in dat voor alle burgerlijke zaken die in principe moesten worden gepleit in de periode van 11 april t.e.m. 3 juni 2020 de schriftelijke behandeling de regel wordt en er dus geen pleidooien zullen worden gehouden. Deze zaken zullen van rechtswege in beraad worden genomen zonder pleidooi, doch enkel op basis van de stukken én conclusies. Deze schriftelijke procedure kan echter enkel worden toegepast indien alle partijen hebben geconcludeerd. Indien alle betrokken partijen zich verzetten tegen de schriftelijke behandeling dan zal er wel naar een nieuwe pleitdatum worden gezocht. Deze bijzondere regeling heeft twee belangrijke gevolgen: een behandeling met korte debatten op de inleidende zitting (toepassing art. 735 Ger.W.) is quasi uitgesloten en het is tot 3 juni 2020 onmogelijk om nog verstekvonnissen te vorderen.
Tenslotte heeft de derde maatregel van het KB gevolgen op het vlak van de verjaring. Indien een verjaring dreigt in te treden in de periode van 9 april t.e.m. 3 mei 2020, dan heeft de regering (momenteel) voorzien dat men tot en met 3 juni 2020 dagvaarding kan uitbrengen om de verjaring rechtsgeldig te stuiten overeenkomstig artikel 2244 B.W..