- Een uitnodiging voor een verhoor zorgt vaak voor enige ongerustheid. Een verhoor is – voor de meesten – immers geen alledaags gebeuren. U treedt voor een groot stuk buiten uw comfortzone, wat vaak gepaard met zenuwachtigheid. Een goede voorbereiding is bijgevolg cruciaal om de zenuwen de baas te kunnen. Het is belangrijk te weten waaraan u zich precies mag verwachten en wat uw rechten en plichten zijn. Een advocaat is in dat geval een noodzakelijk kwaad. In deze bijdrage leggen wij uit waarom en geven wij enkele nuttige tips & tricks.
- Een eerste belangrijk aandachtspunt is te weten in welke hoedanigheid u zal worden gehoord. Als verdachte moet u evident (nog) meer op uw hoede zijn dan als getuige of slachtoffer, vooral wanneer dit gepaard gaat met een (eventuele) vrijheidsberoving. Niettemin, zelfs als slachtoffer en vooral getuige, kan u niet op uw lauweren kan rusten. Zeker de hoedanigheid van getuige kan al eens omslaan in die van verdachte, bv. wanneer aan hand van de door u verstrekte informatie blijkt dat u heeft deelgenomen aan het misdrijf, waardoor ook het perspectief plots gans anders wordt. Voorzichtigheid blijft dus in elk geval geboden.
- Een voorafgaand[1] vertrouwelijk overleg met een advocaat is om die reden geen overbodige luxe en zorgt ervoor dat een ‘misstap’ vermeden kan worden. De advocaat is als drager van het beroepsgeheim een ideale vertrouwenspersoon. U kan dus uw verhaal doen zonder te vrezen dat gevoelige informatie wordt prijsgegeven. Om de juiste keuzes te maken en u goed te laten adviseren, is het belangrijk om de advocaat steeds correct en volledig te informeren, zelfs indien dit impliceert dat u schuld bekent. De advocaat zal u coachen en voorbereiden op het eigenlijke verhoor door u in te lichten over uw rechten, door te helpen bij het structureren van uw gedachten en bij het correct formuleren van uw antwoorden. Details kunnen belangrijk zijn zodat het essentieel is om te weten welke informatie beter wel of niet wordt gedeeld. Dit hangt ook nauw samen met de verdedigingsstrategie die de advocaat samen met u zal uitstippelen.
- In een aantal gevallen[2] is het ook nuttig om tijdens het verhoor zelf bijstand van een advocaat te genieten. Hoewel de advocaat in essentie een eerder passieve rol aanneemt, waakt hij erover dat uw rechten worden gerespecteerd. Indien dit niet het geval is – bv. omdat ongeoorloofde druk wordt uitgeoefend – kan hij ingrijpen. Daar waar misverstanden dreigen te ontstaan, dringt hij aan op verduidelijking of verfijning van de vragen/antwoorden. Wanneer u, spreekwoordelijk, met uw mond vol tanden staat, kan een kort overleg met uw advocaat u terug op het juiste spoor zetten. Tot slot, waakt de advocaat erover dat uw verklaringen correct en getrouw worden weergegeven in het proces-verbaal van verhoor. Dit laatste is niet onbelangrijk daar in het verdere strafproces enkel rekening wordt gehouden met wat op papier staat…[3] De advocaat is m.a.w. een soort van VAR die de verhoorder in zekere mate kan terugfluiten of even kan bijsturen wanneer het fout dreigt te lopen.
- Hoewel dit meestal af te raden is, kan u afzien van uw recht op een voorafgaand overleg en/of bijstand van een advocaat tijdens uw verhoor. In dat geval is het aanbevolen om zeker het volgende in gedachten te houden:
- u geniet tijdens het verhoor ten alle tijden van een zwijgrecht en bent dus niet verplicht om mee te werken aan uw eigen vervolging. Dit houdt ook in dat u niet elke vraag, per direct, moet beantwoorden. In geval van netelige vragen kan u steeds uw joker boven halen en u beroepen op uw zwijgrecht. Dit kan in geen geval tegen u worden gebruikt.
- indien het verhoor wordt gevoerd in een andere taal dan uw moedertaal of een taal die u onvoldoende machtig bent om nauwkeurig op de vragen te antwoorden, dan heeft u recht op bijstand van een beëdigd tolk of kan u de mogelijkheid krijgen om uw verklaringen zelf te noteren in uw moedertaal.
- bijkomend kan u tijdens het verhoor de ondervragers verzoeken om alle vragen en antwoorden te noteren in de gebruikte bewoordingen. Een correcte en getrouwe weergave van uw toelichting is immers primordiaal. Men mag u geen woorden in de mond leggen die u niet heeft gebruikt of bedoeld.
- aangezien een verhoor soms lang kan duren, is het zeker niet onbelangrijk om te weten dat u steeds kan vragen om even te pauzeren. Dit geeft u de mogelijkheid om op adem te komen en – zo nodig – terug uw gedachten te ordenen.
- na afloop van het verhoor neemt u best rustig de tijd om het proces-verbaal na te lezen op eventuele fouten. U kan op dat moment ook beslissen om zaken toe te voegen, te verbeteren, te verduidelijken, e.d. alvorens over te gaan tot de definitieve ondertekening. Eens u het proces-verbaal is afgesloten, is het alvast bijzonder moeilijk om nog terug te komen op de inhoud van uw verhoor.
- Tot slot kan u na afloop nog een gratis kopie bekomen van uw verhoor. In sommige gevallen kan u dit geweigerd worden en stuurt men u de kopie toe van zodra het kan.
Deze aandachtspunten moeten u al een heel stuk op weg helpen.
Heeft u vragen en/of nood aan bijstand dan kan u beroep doen op ons kantoor. U kan hiervoor terecht bij ons strafrechtteam, in het bijzonder Jacques Vandeuren (jva@vvaa.law) en zijn medewerkers.
Team Strafrecht
[1] Indien de vooropgestelde datum voor het verhoor u niet schikt of uw recht om een advocaat te raadplegen in het gedrag komt, kan u – tenminste indien u niet van uw vrijheid beroofd bent – steeds vragen om het verhoor te verplaatsen. Dit zal voor de verhoorder meestal geen probleem vormen. Opgelet, het is wel belangrijk om minstens te reageren daar u anders het risico loopt dat men u manu militari komt halen, wat u mogelijk een degelijke voorbereiding in de weg staat…
[2] In sommige gevallen is de aanwezigheid van een advocaat niet noodzakelijk. De relevante parameters zijn vaak de complexiteit van de zaak, de ernst van de inbreuken, de persoonlijkheid van de cliënt, enz.
[3] Tenzij het verhoor werd gefilmd, wat nog steeds eerder uitzonderlijk is.